พระสยามเทวาธิราช องค์จริง เทวดาปกปักษ์รักษาบ้านเมือง วิกฤติการณ์ผ่านพ้นได้หลายครั้ง

ถ้าเอ่ยถึง พระสยามเทวาธิราช หลายๆท่านคงเคยเห็นรูปหล่อจำลอง หรือประวัติความสำคัญอยู่บ้าง ล่าสุด บนเฟซบุ๊ก “Nitipong Honark” ของ ดี้ นิติพงษ์ ห่อนาค ได้โพสต์ภาพพร้อมข้อความเอาไว้ว่า ถ่ายจากจอโทรทัศน์…ด้วยโทรศัพท์มือถือ…ถ่ายด้วยเทคโนโลยีสมัยทั้งสิ้น…นี่คือภาพ…พระสยามเทวาธิราช องค์จริง ไม่เคยได้เห็นเป็นบุญตาเช่นนี้มาก่อน…องค์ไม่ได้ใหญ่โตอันใดนัก…แต่ได้เห็นแล้วขนลุก…มีหลายอย่างที่เราอธิบายไม่ได้…แต่รู้สึกได้….ว่าทุกอย่างในสยาม…มีเทวดาปกปักษ์อยู่…

ในสมัยรัชกาลที่ ๔ ซึ่งยังถือเอาวันแรม ๑ ค่ำ เดือนอ้าย ซึ่งอยู่ในช่วงเดือนมกราคม เป็นวันขึ้นปีใหม่นั้น พระราชพิธีในวันนี้ ทรงกำหนดการพระราชพิธีทรงบำเพ็ญพระราชกุศลขึ้น เวลาเช้ามีการสดับปกรณ์พระบรมอัฐิ ณ พระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย เวลาค่ำเชิญพระสยามเทวาธิราชและเชิญเจว็ดรูปพระภูมิเจ้าที่ออกจากหอแก้วออกมาตั้งที่บุษบกมุขเด็จพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท ตั้งเครื่องสังเวย มีละครหลวงแสดง และตั้งโต๊ะพระราชทานเลี้ยงพระบรมวงศานุวงศ์และข้าราชการผู้ใหญ่ ซึ่งตรงกับการเลี้ยงโต๊ะแบบฝรั่ง



ภาพจาก Nitipong Honark

ต่อมาในสมัยรัชกาลที่ ๕ ซึ่งเปลี่ยนวันขึ้นปีใหม่เป็นขึ้น ๑ ค่ำ เดือน ๕ ตรงกับเดือนเมษายน ยึดจันทรคติตามเดิม พรราชพิธีก็ยังเป็นไปตามกำหนดในรัชกาลที่ ๔ เพียงแต่เปลี่ยนวัน แต่พระราชพิธีบวงสรวงพระสยามเทวาธิราชไม่ได้เปลี่ยนด้วย คงยึดวันขึ้น ๑ ค่ำ เดือน ๕ ซึ่งเป็นวันขึ้นปีใหม่ในรัชกาลที่ ๔ และถือเป็นวันบวงสรวงพระสยามเทวาธิราชตลอดมาจนทุกวันนี้



ภาพจาก Poulet Santivasa Anantnitivate

พระสยามเทวาธิราชไม่ใช่พระพุทธรูป แต่เป็นเทวรูป สร้างขึ้นในสมัยรัชกาลที่ ๔ ทั้งนี้ในสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวขึ้นครองราชย์นั้น เป็นระยะที่เหล่าประเทศมหาอำนาจตะวันตก ออกล่าอาณานิคมในซีกโลกตะวันออกกันอย่างเมามัน ประเทศไทยก็เป็นเป้าหมายสำคัญของนักล่าอาณานิคมเหล่านั้นด้วย โดยเฉพาะฝรั่งเศสและอังกฤษ พยายามหาช่องทางจะเจ้ายึดครองประเทศไทยให้ได้ แต่เมื่อถึงช่วงเวลาวิกฤติก็เกิดเหตุพลิกผันที่ทำให้ประเทศไทยผ่านพ้นวิกฤตินั้นไปได้อย่างอัศจรรย์ ครองความเป็นเอกราชอยู่ได้ ทรงคำนึงว่า น่าจะมีเทพยดาคอยพิทักษ์รักษาประเทศไทยอยู่ก็ได้ สมควรจะสร้างรูปสมมติของเทพยดาองค์นั้นขึ้นเพื่อสักการะบูชา จึงโปรดเกล้าฯให้พระองค์เจ้าประดิษฐ์วรการ นายช่างเอก เมื่อครั้งดำรงพระยศเป็นหม่อมเจ้า รับราชการในกรมช่างสิบหมู่ ปั้นรูปของเทพยดาองค์นั้นขึ้น มีลักษณะเป็นเทวรูปยืน ทรงเครื่องต้น พระหัตถ์ขวาทรงพระขรรค์ พระหัตถ์ซ้ายยกเสมอพระอุระในท่าประทานพร มีขนาดสูง ๘ นิ้ว หรือ ๒๐ เซนติเมตร เมื่อได้สัดส่วนงดงามเป็นที่พอพระราชหฤทัยแล้ว จึงโปรดเกล้าฯให้หล่อขึ้นด้วยทองคำทั้งองค์ ถวายพระนามว่า “พระสยามเทวาธิราช” อัญเชิญไปประดิษฐาน ณ พระที่นั่งทรงธรรมในหมู่พระพุทธมหามณเฑียรในพระบรมมหาราชวัง



ภาพจาก Sathaporn Chuenjai

ต่อมาในสมัยรัชกาลที่ ๕ โปรดเกล้าฯ ให้รื้อหมู่พระที่นั่งพุทธมหามณเฑียรรวมทั้งพระที่นั่งทรงธรรม โปรดให้อัญเชิญพระสยามเทวาธิราชไปประดิษฐาน ณ พระที่นั่งไพศาลทักษิณ มาจนทุกวันนี้



ภาพจาก Sathaporn Chuenjai

มีความเชื่อกันว่า พระสยามเทวาธิราช ทรงเป็นประมุขของเทพารักษ์ที่ปกปักษ์รักษาบ้านเมือง มีเทพบริวารสำคัญ ได้แก่ พระเสื้อเมือง พระทรงเมือง และพระหลักเมือง เป็นต้น

แม้ทุกวันนี้ เมื่อมีเหตุการณ์วิกฤติของบ้านเมืองเกิดขึ้นและผ่านพ้นไปด้วยดี ผู้คนก็ยังพูดกันว่า เป็นเพราะพระสยามเทวาธราชทรงคุ้มครองประเทศไทย



พระที่นั่งไพศาลทักษิณ พระวิมานพระสยามเทวาธิราชอยู่ด้านขวา